In memoriam Urbain Van Asch

In Memoriam Urbain Van Asch

Beste Urbain,

Met zwaar gemoed moesten we vorig weekend afscheid nemen van jou. Je hebt ons verlaten na 84 jaar, veel te snel. Je was een buitengewoon koordirigent en sterke persoonlijkheid. Jouw toewijding aan de muziek en jouw inspirerend muzikaal leiderschap hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten in mijn hart (en dat van vele anderen).

Urbain, je kleurde mijn jeugd als regelmatige gast bij ons thuis, als de Mechelse Liedertafel kwam repeteren, later als dirigent van het OLV-koor, en als vader van drie koorvrienden, Heidi, Bart en Wouter. De optredens onder jouw leiding (denk maar aan de Van Nuffel-concerten en de Requiems van Fauré en Rutter), de plaatopnames (met als summum ‘Introibo’) en de koorreizen naar onder andere Engeland waren legendarisch.

Maar vooral jouw repetities blijven me bij. Je kon als geen ander de ziel van vocale werken overbrengen op de zangers, met die speciale aandacht die je gaf aan de combinatie van tekst en muziek. Schitterende interpretaties en optredens waren het gevolg. En je kon ons op jouw unieke wijze scherp houden, met fijne humor en rake uitspraken.

Ik was trots en tevreden dat we jou met de Marnixring op 8 februari 2009 de Gaston Feremansprijs mochten geven, als beloning voor jouw onvolprezen prestaties. De motivatie van de jury vat mooi samen waar jouw grote verdiensten lagen: “De Marnixring verkiest Urbain Van Asch als laureaat omdat hij steeds op volhardende wijze de Vlaamse en Mechelse koormuziek gepromoot heeft door het met grote regelmaat uit te voeren en op te nemen. Voorbeelden hiervan zijn het oeuvre van componisten als Jules Van Nuffel, Vic Nees, Staf Nees en Gaston Feremans. En omdat hij het Vlaamse koorleven sterk bevordert, door zijn eigen koren op inspirerende wijze te leiden en andere koren op professionele en enthousiasmerende wijze te begeleiden.”

De zangers van het gelegenheidskoor dat dit feestelijke gebeuren opluisterde vonden elkaar toen terug en besloten samen te gaan zingen in een nieuw vocaal ensemble met de toepasselijke naam CantusAmici, de ‘zingende vrienden’, onder jouw leiding. Het was het begin van een boeiende reis van 10 jaar door de wereld van de koormuziek, waarop jij onze inspirerende gids was. We realiseerden onder jouw gedreven leiding erg afwisselende projecten: Gregoriaanse muziek op de ‘Palmauditie’ in Puivelde, populaire Italiaanse muziek in de ‘Cucina Musicale’, kerstconcerten, koorwedstrijden en een aantal grote projecten. In 2010 brachten we ‘Barok aan de Dijle’. In 2011 volgde het ‘Requiem’ van Mozart. De kers op de taart was het totaalspektakel ‘Oorlog aan de Dijle’ in 2014. Dit multimediaal project belichtte Mechelen tijdens Wereldoorlog I. Imposante requiem-muziek, gebracht door CantusAmici en de Chapelle de Lorraine, onderbouwde de historische filmbeelden die samengesteld waren door Guido De Coninck. De teksten van de hand van de Hombeekse historicus Geert Clerbout werden gebracht door het Mechels voordracht-icoon Fernand Verreth. Het werd een weergaloos succes.

In die eerste jaren was onze ambitie sterk. Tussen de grote projecten door namen we in 2012 een cd met uitvaartmuziek op, ‘Blijf mij Nabij’. Van deze opname gingen meer dan 400 cd’s over de digitale toonbank, niet slecht in een tijdvak waarin alles cool en blits moet zijn, ook de uitvaarten. En in 2013 brachten we met ‘O die Frauen’ een mooie bloemlezing van de romantische vocale muziek,. Voor jou was dit optreden, als groot liefhebber van romantische muziek, een absoluut hoogtepunt.

De laatste jaren van jouw dirigentschap liep alles wat minder vlot. Het engagement van de zangers werd zwakker, de gedrevenheid verdween een beetje. Jij versaagde echter niet en we realiseerden in 2016 nog een mooi viervoudig concert, met als hoofdbrok Charpentier’s ‘Messe de Minuit’. Het ultieme sluitstuk was ‘Muziek aan de Dijle’, met een bloemlezing van vocale muziek van Mechelse componisten door de eeuwen heen.

In 2019 nam je op 80-jarige leeftijd afscheid van het repeteerstokje. Je kon vanaf dan genieten van je andere liefde, die voor jouw echtgenote Godelieve en voor jouw kinderen en kleinkinderen. Maar ook: jouw geboortestad Mechelen droeg je diep in het hart (je was zo blij en fier dat je vanop je appartement de kerk van Onze-Lieve-Vrouw o/d Dijle zag en dat je de beiaard van Sint-Rombouts vanop je terras kon beluisteren). En er was Vlaanderen, jouw land, dat voor jou veel meer betekende dan een geografisch begrip. Je hebt het soms moeilijk gehad om de wereld te trotseren, maar, zoals jouw vriend Michaël Scheck zei in zijn laudatio op 8 februari 2009: “Onwankelbaar geloof in blijvende waarden, idealisme en trouw hebben al langer een steile koersdaling moeten ondergaan, zoals soms in een versneld tempo de aandelen op de beurs. Juist in moeilijke tijden krijgen zulke waarden echter opnieuw een betekenis van levensbelang: zij dragen het onvergankelijke in zich dat de wisselvalligheden van het bestaan kan trotseren. Zo gezien is Urbain een man van alle tijden.“

Beste Urbain, ik zal jou missen, als mens en persoonlijkheid. Om opnieuw jouw vriend Michaël Scheck te parafraseren: “De mens Urbain is een kleurrijke figuur. Hij is beginselvast én tolerant, onverstoorbaar én kwetsbaar, diep ernstig én geestig tegelijk. Zijn speciaal gevoel voor humor heeft hem al over allerlei beproevingen heen geholpen; het bijzondere daaraan is het spelen met de taal, de Bourgondische uitdrukkingswijze en de rake formulering die zo vaak de nagel op de kop slaat. Nooit kwetsend, maar ook nooit vrijblijvend, vermag hij zijn waarheid spelend aan de man te brengen.”

Ik heb net als velen onuitwisbare herinneringen aan jouw ongeëvenaarde stijl en soms onorthodoxe pedagogische benadering. Ik denk hierbij aan jouw manier om ons bij te sturen met uitspraken als “de alten zingen als oude versleten schuurdeuren met zo’n laag stro eronder”. Voor sommigen leidde dat weleens tot enige stress, voor anderen – zoals mijzelf – gaf dat net extra kruiding aan de ongeëvenaarde hobby van amateur-koorzanger. En laat ons eerlijk zijn: we herinneren ons jou vooral als de inspirerende dirigent die als geen ander erin slaagde om ons met plezier te laten zingen en ook moeilijke vocale werken wondermooi en doorleefd te doen interpreteren.

Beste Urbain, de muziekwereld verliest een grote dirigent, en wij verliezen een gewaardeerde mens en mentor. We koesteren de herinneringen aan de momenten waarop we samen muziek maakten onder jouw deskundige leiding. Jouw erfenis zal voortleven in de vele prachtige uitvoeringen die onder jouw leiding tot stand zijn gebracht. Maar ook in jouw nakomelingen, die jouw liefde voor muziek voortzetten.

Rust in vrede.

Toon Pans